دکتر محمدعلی آقایی، دکتر جواد رضا زاده، مریم اسماعیلی نسب، سید امیرحسین میرهادی،
دوره ۷، شماره ۱۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
علی‌رغم تعداد روزافزون مطالعات در مورد مدیریت سود، شواهد چندانی در مورد نقش تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده به‌عنوان ویژگی رفتاری مهم افراد در اقدام به مدیریت سود وجود ندارد. بر این اساس، هدف پژوهش طراحی، توسعه و آزمون مدل رفتاری مدیریت سود با کاربست تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده بر اساس ویژگی‌های روانشناسی بود‌ه است تا به صورت تجربی نشان دهد که نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل ادراکی و تعهد اخلاقی افراد نسبت به مدیریت سود چه تأثیری بر قصد آن‌ها در اقدام به روش‌های مختلف مدیریت سود دارد. ابزار پژوهش را طرح آزمایشگاهی با سه سناریوی مدیریت سود واقعی، مدیریت سود با انتخاب رویه‌های حسابداری و مدیریت سود با دست‌کاری اقلام تعهدی و پرسشنامه استاندارد تئوری رفتار برنامه‌ریزی تشکیل داده است. دادههای این پژوهش از ۲۷۸ پرسشنامه استخراج شده است که توسط دانشجویان مدیریت کسب و کار در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ تکمیل شده است. دانشجویان به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شده اند. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از آزمون کروکسال – والیس (آزمونH) و معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد اختلاف معناداری بین نگرش افراد، هنجارهای ذهنی، کنترل ادراکی و تعهد اخلاقی افراد نسبت به روش‌های مختلف مدیریت سود وجود دارد. همچنین؛ نتایج حاکی از آن است که مدل قصد مدیریت سود با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده در هر سه سناریوی مدیریت سود معنادار است و نگرش، هنجارهای ذهنی و کنترل ادراکی و تعهد اخلاقی افراد نسبت به مدیریت سود بر قصد آن‌ها در اقدام به مدیریت سود تأثیر معناداری دارند. نتایج حاصل از کاربست تئوری رفتار برنامه ریزی شده جهت پیشبینی اقدام افراد به مدیریت سود را می توان در تدوین برنامه های آموزشی، استاندارد گذاری و همچنین تقویت بکارگیری مکانیزم های کنترل داخلی در شرکتها بکار برد.
